W całej Europie stwierdza się około 60 tysięcy zachorowań rocznie, a blisko 30 tysięcy kobiet umiera z powodu tego nowotworu. W Polsce choruje na niego obecnie ok. 3 tysiące kobiet, a połowa z nich umiera w ciągu kilku miesięcy od diagnozy. W Polsce raka szyjki macicy najczęściej wykrywa się u pacjentek między 40. a 50. rokiem życia, aczkolwiek zdarza się, że chorują zarówno znacznie młodsze, jak i starsze pacjentki.
Rak szyjki macicy to podstępny nowotwór, który rozwija się stosunkowo powoli. Powstaje w wieloetapowym procesie, trwającym nawet kilkanaście lat. W pierwszym okresie przebiega bezobjawowo i większość przypadków zostaje wykryta w fazie zaawansowanej, która jest trudna do wyleczenia i właśnie dlatego ginekolodzy namawiają Polki do wykonywania cytologii, która potrafi wykryć komórki nowotworowe na bardzo wczesnym etapie.
Cytologia jest badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy. Jest to najważniejsze badanie w diagnostyce raka, ponieważ na bardzo wczesnym etapie pozwala wykryć nieprawidłowe komórki nabłonka, czyli zmiany, które w późniejszym czasie mogą skutkować nowotworem.
Ministerstwo Zdrowia realizuje program bezpłatnych badań cytologicznych u pacjentek w wieku 25-59 raz na trzy lata. W niektórych przypadkach cytologię należy wykonywać częściej. W przypadku niepokojących zmian pacjentka wysyłana jest na dalszą diagnostykę. Kobieta zgłaszająca się na badanie nie musi posiadać skierowania. Wystarczy zgłosić się do ginekologa lub położnej.
Etapy programu
Podstawowy
- lekarz pobiera materiał z szyjki macicy do badania cytologicznego:
- co 36 miesięcy – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat,
- co 12 miesięcy – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV – typem wysokiego ryzyka).
Diagnostyka
- badanie mikroskopowe materiału pobranego z szyjki macicy. Wykonuje się je:
- co 36 miesięcy – u kobiet w wieku 25 – 59 lat,
- co 12 miesięcy – u kobiet w wieku 25 – 59 lat obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV – typem wysokiego ryzyka).
Pogłębiona diagnostyka
- Kwalifikujesz się do niej, jeśli podczas pierwszego etapu otrzymasz skierowanie od lekarza.
Obok regularnych badań cytologicznych niezwykle istotnym elementem profilaktyki przeciwnowotworowej są także szczepienia przeciw wirusowi HPV. Uważa się, że wszystkie przypadki raka szyjki macicy spowodowane są przez wcześniejszą przewlekłą infekcję wirusem HPV.