W czerwcu tego roku rozpoczął pracę nowy akcelerator do radioterapii – Truebeam amerykańskiej firmy Varian. Zastąpił on używany od początku istnienia Zakładu dziesięcioletni aparat Primus firmy Siemens. Akcelerator Truebeam został zakupiony ze środków Ministerstwa Zdrowia w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych oraz środków własnych Szpitala. Jest to najnowocześniejszy technologicznie aparat na światowym rynku, a nasza instalacja była drugą w Polsce.

Akcelerator Truebeam; materiały własne

Uruchomienie akceleratora było poprzedzone cyklem szkoleń, dla techników, lekarzy i fizyków, z obsługi i możliwości nowego akceleratora oraz współpracujących z nim systemów. Część szkoleń została przeprowadzona w naszym szpitalu przez szkoleniowców ze Szwajcarii. Kolejne zajęcia odbywały się w ośrodku szkoleniowym producenta oraz w referencyjnych szpitalach uniwersyteckich w Zurychu i Kopenhadze. Przed rozpoczęciem napromieniań pacjentów aparat przeszedł szereg pomiarów dozymetrycznych, wykonanych przez fizyków z naszego szpitala. Takie pomiary były niezbędne do stworzenia modelu akceleratora w przestrzennym systemie planowania leczenia Eclipse, zakupionym do współpracy z nowym urządzeniem. Zestaw przeprowadzonych następnie testów wykazał, że wszystkie systemy pracują prawidłowo i w związku z tym można mieć pewność, iż dawka promieniowania jaką ma otrzymać pacjent będzie dostarczona dokładnie tam gdzie zaplanuje to lekarz, a dawka będzie odpowiadała dokładnie wskazaniom dla danego typu choroby.

Ponadto wprowadzony został nowy system zarządzania terapią – ARIA, gwarantujący wysoką jakość i bezpieczeństwo terapii pacjentów. Unikalną cechą ARII jest pełna integracja systemu sterowania aparatem, systemu planowania i systemu zarządzania radioterapią, w oparciu o jedną bazę danych, co pozwala na szybki dostęp do danych pacjentów i bezpieczną ich integralność. W praktyce oznacza to, że lekarz, fizyk, technik czy sekretarka medyczna mogą w jednym miejscu kontrolować proces leczenia pacjenta i w łatwy sposób wprowadzać niezbędne zalecenia w terapii. Zminimalizowana została możliwość pomyłki w zaleceniach dotyczących konkretnego pacjenta lub innych błędów związanych z danymi osobowymi.

Akcelerator Truebeam jest urządzeniem w pełni cyfrowym. Oznacza to możliwość monitorowania jego pracy w bardzo szerokim zakresie. Podłączony do zabezpieczonej sieci serwisowej producenta, sam raportuje parametry swojej pracy, dzięki czemu możliwe jest przewidywanie potencjalnych problemów serwisowych. Minimalizuje to czas przestoju związany z naprawami serwisowymi.

Nowy aparat umożliwia realizację najnowocześniejszych technik radioterapii. Wyposażony jest w opcje deponowania dawki z zastosowaniem modulacji intensywności wiązki promieniowania, zarówno w technikach IMRT (sliding window) jak i dynamicznych łuków (RapidArc). Rewolucyjna technika RapidArc pozwala na napromienianie nawet skomplikowanych przypadków w wielokrotnie krótszym czasie niż z zastosowaniem technik tradycyjnych, zamiast 10-15 minut terapia realizowana jest w 2-4 minuty. Dodatkowo aparat wyposażony jest w wiązki promieniowania fotonowego bez filtra spłaszczającego, tzw. FFF, co obok modulacji intensywności wiązki również znacząco skraca terapię. Osiągnięto to poprzez nawet czterokrotnie większą wydajność podawania dawki, względem standardowej wiązki. Ma to istotne znaczenie szczególnie w technikach stereotaktycznych realizowanych w naszym Zakładzie. Polegają one na jednorazowym podaniu bardzo wysokiej dawki, precyzyjnie z milimetrową dokładnością w obszar nawet bardzo małych zmian nowotworowych. Dzięki większej wydajności, ta sama ilość promieniowania podana jest w krótszym czasie. Znaczne skrócenie czasu napromieniania pacjenta, wpłynie na jego komfort, a przede wszystkim dokładność terapii, gdyż czas oszczędzony na samym napromienianiu, wykorzystuje się na weryfikację i monitorowanie ułożenia pacjenta.

Wszystkie te opcje realizowane są za pomocą jedynego, jak dotąd, w Polsce kolimatora wielolistkowego High Definition 120, formującego pola promieniowania z wysoką rozdzielczością. Posiada on 120 listków, o grubościach zaledwie 2.5mm i 5mm, dzięki czemu możliwe jest super precyzyjne skupienie wiązki w obszarze guza, co pozwala lepiej chronić narządy zdrowe pacjenta.

Kolejną nowością jest tzw. obrazowanie kilowoltowe. Oznacza to obrazowanie podczas terapii dzięki zastosowaniu specjalnej lampy i detektora rentgenowskiego. Obrazowanie rtg jest możliwe zarówno w trybie zdjęć dwuwymiarowych jak i sekwencji obrazów tomograficznych (tzw. tomografia wiązką stożkową – kV CB CT). W naszym Zakładzie realizujemy terapię w oparciu o technikę IGRT (Image Guided Radiotherapy) – Radioterapii Sterowanej Obrazem, pozwalającej weryfikować ułożenie pacjenta, ale również określić położenie guza względem tomografii referencyjnej wykorzystanej do planowania leczenia. Pacjenci napromieniani na Truebeamie obrazowani są codziennie, co eliminuje potencjalne błędy w ich ułożeniu, zarówno systematyczne jak i przypadkowe.

Wart podkreślenia jest fakt, że wszystkie wyżej opisane opcje terapeutyczne i obrazowe były do tej pory niedostępne dla pacjentów z naszego województwa.

W październiku rozpoczęła się instalacja drugiego akceleratora Truebeam w Zakładzie Radioterapii. Będzie to urządzenie bliźniacze do pierwszego, dzięki czemu powstanie nowa zintegrowana linia terapeutyczna. Przed nami kolejne miesiące testów i wdrożeń, które zagwarantują lepszą jakość leczenia dla pacjentów z naszego regionu.

Plan leczenia nowotworu prostaty techniką RapidArc.

Opracował: Grzegorz Wołąkiewicz
fizyk medyczny