W Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej MSWiA z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie powołano pierwszy w Polsce Wielospecjalistyczny Zespół ds. Diagnostyki i Leczenia Szpiczaka Plazmocytowego.
Szpiczak plazmocytowy jest jednym z najczęściej rozpoznawanych nowotworów krwi u dorosłych. Dotyczy przede wszystkich osób starszych między 65. a 70. rokiem życia. W Polsce rozpoznawanych jest około 1800 nowych zachorowań rocznie. To oznacza, że statystycznie, każdego dnia 5 osób dowiaduje się, że ma szpiczaka. Ocenia się, że w Polsce żyje około 9-10 tysięcy chorych. Wprowadzenie do terapii nowych leków spowodowało, że pacjenci żyją o wiele dłużej. Coraz częściej szpiczak uważany jest za chorobę przewlekłą – szczególnie w krajach, w których istnieje powszechna dostępność do nowoczesnych metod leczenia. Jednak przy zastosowaniu konwencjonalnych metod leczniczych szpiczak ciągle jest chorobą nieuleczalną.
Szpiczak plazmocytowy rozwija się podstępnie i zazwyczaj długotrwale. Szacuje się, że od wystąpienia objawów do rozpoznania choroby mija zazwyczaj około 6-12 miesięcy. Do najczęstszych objawów należą bóle kręgosłupa, tzw. bóle korzonkowe, złamania kości, osłabienie, pogorszenie wydolności fizycznej, zmniejszenie objętości oddawanego moczu, częste infekcje albo obrzęki kończyn dolnych.
Najbardziej charakterystycznymi laboratoryjnymi objawami, pozwalającymi na wczesne wykrycie szpiczaka, jest stwierdzenie przyspieszonego OB, najczęściej dwu- lub trójcyfrowego, niedokrwistość w morfologii krwi obwodowej i białkomocz w badaniu ogólnym moczu. Częstsze wykonywanie tych trzech podstawowych i łatwo dostępnych badań laboratoryjnych może przyspieszyć rozpoznanie choroby. Pozostałe, bardziej dokładne badania, takie jak: elektroforeza białek (proteinogram), stężenia wapnia i kreatyniny, badanie radiologiczne np. czaszki, to badania, może zlecić również lekarz rodzinny.
Szpiczak plazmocytowy rozwija się w szpiku kostnym. To prowadzi do nieprawidłowości w badaniu morfologii krwi obwodowej. Najczęściej to niedokrwistość. W odróżnieniu od innych nowotworów krwi, szpiczak może doprowadzić do niewydolności nerek, czy tzw. choroby kostnej, która polega na występowaniu zmian osteolitycznych i złamań patologicznych. Najczęściej dotyczy kręgosłupa. Im dłużej rozwija się choroba, tym ryzyko wystąpienia poważnego uszkodzenia narządowego jest większe.
Leczenie szpiczaka w Polsce jest prowadzone przede wszystkim przez hematologów, rzadziej onkologów. Polega na stosowaniu chemioterapii, która ma doprowadzić do remisji szpiczaka. Część chorych jest poddawana przeszczepowi szpiku kostnego. Po nawrocie, chorzy otrzymują leczenie kolejnych linii. Dodatkowo pacjenci wymagają tzw. leczenia wspomagającego, w tym choroby kostnej (stosowanie bifosfonianów), niedokrwistości (erytropoetyna), niewydolności nerek, bólu (leki przeciwbólowe, radioterapia). W związku z tym, wymagają opieki wielu specjalistów. Często, z powodu niewydolności nerek, chorzy wymagają leczenia nerkozastępczego, czyli dializoterapii. Poza opieką hematologiczną wymagają zatem specjalistycznej opieki nefrologicznej. W przypadku wystąpienia złamań kości albo kręgów chorzy mogą być poddani zabiegom ortopedycznym lub neurochirurgicznym. To zmniejsza ból i zapewnia większą stabilność kręgosłupa. Dodatkowo u chorych można zastosować radioterapię na złamane odcinki kręgosłupa. W czasie leczenia szpiczaka może dojść do rozwoju działań niepożądanych, w tym polineuropatii obwodowej, niewydolności serca albo zakrzepicy żylnej. Z tego powodu chorzy wymagają dodatkowo opieki neurologa i kardiologa.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej MSWiA z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie jest szpitalem zapewniającym specjalistyczną diagnostykę i wielodyscyplinarną opiekę nad pacjentami, w tym przede wszystkim nad chorymi na nowotwory. Kliniczny Oddział Hematologii zapewnia chorym na szpiczaka plazmocytowego pełne, możliwe do stosowania w Polsce leczenie specjalistyczne, które w najbliższym czasie zostanie poszerzone o możliwość wykonywania przeszczepienia szpiku. Ponadto oddział jest wyposażony w specjalistyczny sprzęt stosowany u chorych na szpiczaka do wykonywania zabiegów plazmaferezy, czyli zabrania z organizmu białka wytworzonego przez szpiczaka.
Do głównych celów, które przyświecały powołaniu Wielospecjalistycznego Zespołu ds. Diagnostyki i Leczenia Szpiczaka Plazmocytowego należą:
- zapewnienie wielospecjalistycznej opieki chorym na szpiczaka plazmocytowego i inne dyskrazje plazmocytowe (amyloidoza, makroglobulinemia Waldemstroma, choroba łańcuchów ciężkich itp.);
- poprawienie jakości i dostępności usług medycznych dla chorych na szpiczaka w województwie warmińsko-mazurskim;
- sprawne diagnozowanie i skuteczne leczenie chorych na szpiczaka,
wdrożenie systemu kompleksowych działań związanych z profilaktyką, wczesną diagnostyką i dostępnością do nowoczesnych terapii. Dzięki temu możemy szybciej wykryć i wyleczyć większą liczbę chorych; - edukacja lekarzy POZ i lekarzy innych ośrodków w województwie warmińsko-mazurskim, mająca na celu zwiększenie wczesnej wykrywalności szpiczaka i wypracowanie zasad współpracy specjalistycznej.
Utworzenie zespołu jest nowatorskim przedsięwzięciem nie tylko w województwie warmińsko-mazurskim, ale i w Polsce.